Skal bare...

Å ha med seg for lite, er det sjølvsagt ingen garanti for. Men med litt erfaring frå tidlegare turar, så ein veit kor mykje ein treng, er det enkelt å ta med seg passe mykje parafin eller bensin, i motsetning til gass. Avhenig av korleis ein styrer med gassboksane, vert det anten å starte turen med halvfull boks, eller mange halvfulle boksar i boden, det slepp ein med bensin og parafin. Bensing og parafin er også langt billigare enn gass.

Dersom eg skulle kokkelert så grundig i fleire timar at eg måtte ta slike hensyn, hadde eg hatt med fleire brennarar. Dersom ein likevel har med ekstra flaske med pumpe i, er det ikkje mykje som manglar på eit komplett kokeapparat. Sjølv vinterstid (som denne tråden tross alt starta med) med snøsmelting, matlaging og fylling av termosar med meir, har eg alltid greidd meg med tankfylling ein gong pr døgn. Sjølv foretrekk eg å fylle tanken som fast dagleg rutine i staden for å måtte vera klar for fylling når kokekapparatet plutseleg sloknar. Men det er korleis eg ordnar ting på tur, eg likar faktis ikkje at kokeapparatet plutseleg sloknar. Det virkar ikkje som du har fått med deg kva som faktis står i det innlegget du har sitert.

Ein Primus 210/Optimus 00/Radius 21 har tank nok til ca 2 timar på full effekt. Ein har god tid til å koke potetar på den tida. Og dersom ein gjer eit lite forsøk på å skjerme for vinden, treng ein ikkje full effekt på kokeapparatet heile tida for å koke potetar. Eg har laga mykje turmat med ulike kokeapparat (både gamle og moderne) dei siste 4 tiåra. Det er bare gassbrennarar og Trangia spritbrennar eg nokonsinne har tømt midt under matlaginga. Sprit har gått tom fordi brennaren rett og slett ikkje har lang nok brenntid. Gass fordi desse boksane må bli tom før eller seinare dersom ein ikkje skal kaste utomme boksar. Dette er grunnen til at eg foretrekk bensin til sumarsbruk, i staden for gass.

Ja, det har du fullstendig rett i, og det gjeld i aller høgaste grad også di måte å breskrive gamle brennarar på. Og denne overdrivinga er i veldig stor grad grunnlaget for denne tråden, å ville ha gassbrennar til vinterbruk, fordi ein trur at ein parafin- eller bensinbrennar er så vanskeleg og farleg å bruke. Det er ikkje måte på kva gassfolket finn på av triks for å sleppe å fylle ei forvarmingskål med brennbar væske.

Og Nitrogen, som er hovudbestanddel i luft, har også molekylvekt 28. Så CO er ikkje lettare enn luft, CO har så lik vekt som luft som det hår ann å få det.

Det er nokre nyansar i språket. Når eg skriv 'eit lite hakk enklare', er det veldig langt frå å påstå at det er i nærleiken av 'vanskelig å skru fast en slange' og 'masse folk som har problemer med å bruke og vedlikeholde en moderne brenner'. Hadde eg meint det siste, hadde eg skrive at dei gamle brennarare er 'vanvittig mykje enklare'. Men det skreiv eg ikkje. Med 'eit lite hakk enklare' meiner eg faktis at dei er 'meir eller mindre likt', men dei gamle er hakket enklare.

Det er synd du har fått det inntrykket. For dei er jo eit lite hakk enklare enn såkalla moderne brennarar. Og vedlikehaldet er stort sett det same, med små variasjonar modellane mellom. Men det er klart at dersom du prøver å lesa deg opp, er det all verdas problemløysing ein finn. Ikkje fyrst og frems den enkle beskrivinga av å finne ein gammal brennar på loppemarknad, gå heim og prøvefyre og brennaren startar problemfritt på fyrste forsøk. Nokre ting skjer sjølvsagt med tida, så pumpelær og pakningar må ein rekne med at må byttast. Men det gjeld dine nye brennarar òg, når dei bare har fått nokre år på seg.

Alle tre er like store, og dei fleste delanene passar om kvarandre. Ein slik brennar passar akkurat nedi ein 2l isboks (som er noko lettare enn den medfølgande metallboksen), og då er vekta omlag som Optimus Nova, men altså langt meir kompakt i sekken. Drivstoff er parafin. Ettersom reguleringa er ved hjelp av trykk, senkar ein effekten, av sløkker, med å sleppe ut luft frå tanken, det er ikkje trygt med bensin på tanken. Dette er forresten ei regulering som eg synest fungerer langt betre enn regulering med spindel på brennaren.

Brennaren må stå på eit fast underlag. Bakken er fast nok. Men snø er det ikkje. Sjølv hardpakka snø vil gje etter når brennaren er varm, då vil brennaren etter kvart bli skeiv og kjelen glir av og veltar. Så min påstand er at ein treng det på snø, ikkje ellers. Ei flat plate ligg fint inn mot ryggen og tar minimalt plass i sekken.

Forskjell? Sjølvsagt er det det. Målbart? Det er avhengig av måleinstrument. Og om ein greier å ha kontroll på andre faktorar. Gode måleinstrument, i dette tilfelle termometer og stoppeklukke er ingen problem. Men å ha kontroll på alt anna som påvirkar, er noko heilt anna. Omgivelsetemperatur og om brennaren yter 1kW, 2kW eller 3kW betyr faktis noko, for kjelen overfører varme både frå brennaren til vatnet, og frå vatnet til omgivelsane.

Tja, eg vil ikkje kalle det nokon myte, sjølv om Valle sine forsøk ikkje kjem fram til nokon praktisk forskjell. Det er uansett eit faktum at oppvarming utan lokk avgir meir varme enn oppvarming med lokk. Om det har praktisk betydning, avheng av diameter på åpningen og oppvarmingstida. Med høg effekt på kokeapparatet, går oppvarminga raskt, og varmetapet er lite, noko som gjer forskjellen med og utan lokk, liten. Med lågare effekt på kokeapparatet, som typisk spritbrennar, vert forskjellen større.

Med denne forutsetningen, vill titankjelen din vera 70% tyngre enn aluminiumskjelen. Grunnen til at nokon vel titan, er at dette er så mykje sterkare at det kan lagast så tynt at kjelen likevel er lettare enn tilsvarande aluminiumkjele. Med tunnare gods, er det også kortare veg å overføre varmen, noko som oppveg litt av ulempa med dårlegare varmeoverføringsevne. Trangia laga titankjeler for nokre år sidan, men slutta med dette til fordel for tunnare aluminium. Dei lettaste aluminiumskjelane til Trangia er bare nokre få gram tyngre, og langt billegare. Varmeribber som det finnst under enkelte aluminiumskjelar, hjelper godt på drivstofforbruket, i alle fall for smale kjelar. Dette fungere ikkje i titan. For varming av vatn, har materialvalget ditt lite å bety, det viktigaste er at kjelen er så vid at han fangar opp mest mogleg varme. Steikepanne i tunn titan er ein veldig dårleg ide. Grunnen til at materiale med dårlegare varmeleiingsevne (som støypejern) fungerer godt i steikepanne til husbruk, er at botnen er så tjukk at varmen vert både fordelt, og magasinert, men desse pannene er også tunge.

Interessant, for eg trudde Nova kom i år 2000.

Radius 43 er 400g lettare og langt meir kompakt enn Optimus 111. Radius 43 er det nok ikkje så manga av som Optimus 111, men dei går for overkomleg pris på tradera.se ein gong i blant. Optimus 8r og hunter er same brennar. Ei kort tid rundt år 2000, hadde Optimus ein modell dei kalla 10 Ranger. Det var parafinbrennar (same stillebrennar som 111 på den tida) i same kasse som 8r. Men den brennaren var på marknaden i få år, og er ikkje enkel å få tak i no. Sjølv er eg stor fan av Primus 210, som ikkje har fast tank, men derfor lettare og meir kompakt nedpakka, Det beste ryggsekk-kokeapparatet nokonsinne etter mitt syn.

Eg har også Nova med CEJN-kopling, og har aldri opplevd søl som problematisk. Tømming av trykk fungerer veldig bra. Det er nok ikkje dråpesikkert, men i så fall er det bare ein dråpe eller to frå slangen, noko som er håndterleg dersom ein har bitte litt tanke for korleis ein hånderer brennaren ved fråkopling. Den er i alle fall langt mindre søl enn med MSR. Eg har aldri brukt anna enn parafin på Nova'en min.

Hilleberg Kaitum. Det er så nært perfekt 2-mannstelt eg trur det lar seg gjera å lage eit telt. Det er bare økonomiske grunnar for å la vera å kjøpe det.

Det er sikkert kjekt med stort fortelt. Sjølv foretrekk eg fortelt i kvar ende, fordi dette gjer kondensproblemet langt mindre (ikkje nødvendigvis mindre kondens, men det vert mindre problem), ettersom føttene ikkje pressar innerteltsduken mot ytterteltsduken i fotenden. Tunelltelt med åpning i begge ender er også det som, etter mi erfaring, gjev best ventilasjon ved behov i sol. Diverre for meg og andre med same preferanse, er ikkje dette prioritert av dei fleste teltprodusentane.

Det kan ikkje vera mykje utsikt mot anna enn himmel gjennom det vinduet der, med mindre ein teltar rett under eit høgt fjell. Eg trur eg har langt meir oversikt over omgjevnadane gjennom dei to store luftelukene i Hilleberg Nammatj (eller lufteluka på lesida, i tilfelle kraftig vind og snøfokk)

Når du avfeier alle so ikkje føler det same behovet, med at dei ikkje er ute i dårleg vêr, er det ikkje enkelt å svara på det opprinnelege spørsmålet. Men eg skal prøve likevel, og eg kan starte med å presisere at eg teltar i både godt og dårleg vêr. Sjølv er eg av den formeininga at teltåpninga og ventilasjonslukene er utmerka til formålet. Til tross for at eg ikkje alltid er velsigna med godt vêr. Er det så dårleg vêr at eg ikkje kan åpne opp for å sjå ut, er det ikkje så mykje å sjå der ute. Ventilasjonslukene til Hilleberg sine tunelltelt, er store og gjev god utsikt. På lesida kan denne gje utsikt også i temmeleg dårleg vêr. Og det er i sterk vind eg er glad for at teltet mitt ikkje har slike innebygde svakheiter som eit plastikkvindu ville hatt. Sjølv om plasten i vinduet er sterkt, er saumen i møtet mellom den svakt elastiske silnylonduken og det ikkje-elastiske plastvinduet, eit svakt punkt. Slike vindu tåler dårleg bretting, etter gjentatte nedpakkingar av teltet, vert det veldig skrukkete, og det ein ser gjennom det, er omlag like utydleg som gjennom den tynne teltduken som er vist i bilete lenger oppe i tråden. Slike vindu høyrer heime i campingtelt i fint vêr, ikkje i fjelltelt. Den eigentlege grunnen til at ikkje fleire teltprodusentar brukar det, er nok derimot at det ville gjera teltet tyngre. Og i desse tidene virkar det som om låg vekt trumfar alt anna.

Det byrjar å bli langt mellom betjente bensinstasjonar enkelte stader her i landet. Sjølv kjøper eg alkylatbensin i dagligvarebutikken, men bare 4l kanner, står på same hylle som tennvæske og gassboksar.

Minst tett der det bør vera mest tett. Altså totalt ueigna til mitt bruk. Takk for åtvaringa.

Aluminium sprer varmen best. Tjukkare botn er det som skal til for å spre varmen. Men det viktigaste er nok å ha ein brennar som sprer varmen.

Fordi det ikkje var så stor fokus på vekt, og fordi (tunge) tunnel- og kuppel-telt var det nye og moderne. Dei fleste telta med denne forma hadde bare ein duk, og det har sine begrensingar. Det gjorde nok husteltkonstruksjonen litt utskjelt, sjølv om problemet ikkje gjalt dobbeltdukstelta.

Seier produsenten det, er det sjølvsagt bare å klaga så lenge det ikkje er tett.

Saumen er eit svakt punkt i alle telt, og vil lekke når det har regna lenge nok. Eg har i alle fall ikkje opplevd, og reknar ikkje med å oppleve, telt som lekk i saumane etter vedvarande regn. Nokre saumar held sjølvsagt meir tett enn andre. Men uansett kor mange nye telt du prøver, ikkje forvent at det skal halde tett mot store mengder regn. Bare basert på biletet og kva du skriv, ser det ikkje ut til at det er noko problem med teltet ditt. Slik eg vurderer det, er forskjellen på gode og mindre gode telt i vedvarande regn, om saumane er slik utforma og plassert, at det ikkje fører til problem. Dei dråpane som bare renn ned på innsida av duken, gjev ikkje meir problem enn kondens som det uansett er mykje av under dei same forholda. Ramlar dråpane ned på deg og utstyret ditt, er det resultat av uheldig konstruksjon, og ein annan teltmodell er det einaste langsiktige løysinga på problemet.